Каква музика слушате кога сакате да останете сами со себе? Дали тоа е можеби џез музика? Но, што е џез музика? Дали џезот претставува уметничка форма која ги зближува луѓето, а воедно им овозможува да бидат сами?! Или нешто повеќе?
Дури и денес, постојат многу сомнежи за потеклото на зборот џез. Во моментов, најпопуларното мислење е дека терминот џез потекнува од застарениот збор „jasm“, што во слободен превод би можел да значи „добар дух“ или „позитивна енергија“.
Како музички стил, џезот е роден кон крајот на 19-ти и почетокот на 20-ти век во САД. На самиот почеток, звуците на џезот можеле да се слушнат во баровите на предградијата. Неговите први протагонисти биле луѓе без музичко образование кои во африканската традиционална музика го пронашле коренот за музичка импровизација, што всушност е и главната карактеристика на овој музички жанр.
Преку својот препознатлив ритам, џезот отсекогаш го ширел духот на слободата, кој со текот на времето ги избришал класните и расните разлики, создавајќи голема публика низ целата планета. Тој станал начин на живот што формира генерации во музичка публика, го одредува нивниот вкус и погледот на светот. Неговата експанзија била особено под влијание на појавата на радиото. Овој медиум е предводник на нова револуција благодарение на која џезот влегува во домовите како музика на новото време.
Џезот веќе одамна е широко глобален музички правец. Од европски градови како Лондон и Париз, до јужноамериканските и азиските центри, музичарите имаат регионално влијание врз овој жанр. На пример, јапонскиот џез е познат по својата прецизна техника и акцент на детали, додека бразилскиот џез вешто го интегрира ритамот на самбата и боса нова, што ја покажува прилагодливоста на џезот.
Џез фестивалите се сè уште центри на џез културата со големи настани кои ги зближуваат публиките од целиот свет. Овие настани ги претставуваат и новите и легендарните музичари од сцената, нагласувајќи ја универзалната привлечност на самиот џез. Нивното влијание се рефлектира и во глобалната културна размена, така што локалните стилови и џезот имаат меѓусебно влијание и на овој начин двете страни добиваат нови нијанси и димензии.
Денес, џезот е поразновиден од кога било, стремејќи се да остане во тек со променливите времиња, но сепак верен на своите корени и почетоци во импровизацијата и иновацијата. Додека се меша со нови стилови, се прилагодува на новите технологии и ја освојува публиката низ целиот свет. Тој продолжува да потврдува дека жанрот нема граници. Духот на џезот (спонтаност, индивидуалност и соработка) ја обезбедува неговата трајна привлечност и влијание низ генерациите.
Познато е дека во 1920-тите, оригиналниот џез доживеал бројни модификации. Меѓу нив се диксиленд, свинг, би-боп, фри-џез и многу други. Секој нов музички правец создал свои великани чија креативност е дел од светското музичко наследство. Меѓу нив се Луис Армстронг, Дизи Гилеспи, Ела Фицџералд, Били Холидеј, Чарли Паркер и многу други.
Факт е дека џезот се вкорени и во нашиот регион, што е присутно и денес. Неколку локални џезери имаат постигнато дури и светска слава. За тоа сведочат неколку светски етаблирани џез фестивали, како и бројните џез концерти од помали и поголеми ансамбли.
Денес, џезот е многу присутна и влијателна музичка форма и продолжува да го негува духот на слободата. Од предградијата на Њу Орлеанс, тој успеа да влезе низ академските порти и да стане предмет на универзитетско студирање.
Тој е наука и уметност и занает и забава во исто време.
Мартин Матас
