Еколошките проблеми се една од клучните карактеристики на денешната цивилизација
Еколошките проблеми можат да се идентификуваат на различни нивоа. На глобално ниво тоа е глобалното затоплување на атмосферата и намалување на озонската обвивка, на регионално ниво зборуваме за „кисел дожд“, загадување на подземните води, нафта и излевање на нафта, а на локално ниво зборуваме за загадување на водата и воздухот, како и несоодветно отстранување на разни видови отпад.
Формирањето на еколошка култура воопшто не е лесна задача, особено кога имаме предвид дека со децении во општественото однесување преовладувал принципот на однос кон природата, кој имаше утилитарен карактер.
Во желбата да го подобри сопствениот квалитет на живот, човекот себично и невнимателно ги користел природните ресурси, што резултирало со нарушување на рамнотежата во природата и создавање низа проблеми кои, парадоксално, сега го загрозуваат квалитетот на животот. Со тек на време станало јасно дека ваквиот пристап кон природата мора да се смени, односно дека културата мора да се сфати како средство за пристап кон неа.
Ниту еден од постојните еколошки проблеми не може целосно да се реши ако не се фокусираме на промена на човековото однесување. Ако човековото однесување остане непроменето, факт е дека ќе се соочуваме со истите или дури и со нови и поопасни проблеми.
Неспорно е дека физичката средина влијае врз луѓето, што значи дека средината во која живееме и работиме може значително да го подобри или намали квалитетот на животот. Од друга страна, иако постои големо влијание на физичката средина врз човекот, влијанието на човекот врз средината во која живее има исто толку последици. Уделот на човечкиот фактор во менување на физичката средина е исклучително голем, како на индивидуално, така и на колективно ниво. Како пример, секој пат кога ќе го стартуваме автомобилот или ќе земеме пластична кеса од продавница, влијаеме на животната средина.
Главното прашање што треба да си го поставиме во овој контекст е поврзано со причините за еколошкото однесување: Што е тоа што одредува како луѓето ќе се однесуваат кон нивното потесно или пошироко живеалиште? Постојат многу фактори што влијаат врз формирањето и промената на еколошката свест.
Меѓу другите фактори, ќе ги споменеме културата, социјализацијата и образованието.
Во земјите од Европската Унија и Америка, во последните две децении постои интензивен интерес за овие теми. Владите на различни земји инвестираат големи суми пари во истражувања и активности што се спроведуваат со цел да се надмине или ублажи еколошката криза. За жал, кај нас, долгорочната криза, политичката и економската ситуација предизвикаа овие проблеми да останат настрана долго време.
Во последните неколку години, се забележува зголемување на интересот во оваа област, иако инвестициите се сè уште на многу ниско ниво, во споредба со земјите во Европа. Иако еколошките проблеми спаѓаат во групата што треба да ја решат градските и државните власти, не треба да се игнорира улогата што ја игра поединецот во целиот систем. Свеста на поединецот, свеста за реалните опасности и закани, како за себе, така и за сите други живи суштества, и неговото однесување се клучен фактор за промена на целата еколошка слика.
Мартин Матас
