„Луѓето насекаде стануваат свесни за неопходноста од заштита на животната средина дури кога ќе ја изгубат. Традиционално сме биле свесни за оваа неопходност, и сè уште ја имаме. Сега работиме на нејзино надградување преку модерно образование, а тоа е формулата за успех“
Ако постои земја во светот каде што би имало смисла да се истражи рецептот за среќа, тогаш тоа сигурно е Бутан. Мало кралство на Хималаите кое ја вклучило среќата во својот Устав, како врховна вредност и главна цел на развојот.
Патувам со џип по единствениот пат што се извива низ подножјето на Хималаите, по кој се наоѓа целиот „урбан“ Бутан, а потоа пеш, со недели, сè до најоддалечените долини на Хималаите каде што живеат луѓето. Разговарам со луѓето што ги среќавам и со помош на мојот придружник и преведувач, ги прашувам јасно и директно кој е рецептот за среќа. Бутанците верно ги почитуваат знаците и редовно прават сè што е пропишано со обичаите, длабоко вткаени во живото ткиво на нивниот свет. Но, дали ова е навистина причината за нивната среќа и дали се воопшто посреќни од другите луѓе?
На прв поглед, тие изгледаат едноставни, скромни, секогаш насмеани, тивки, нежни и топлосрдечни, ослободени од стрес и сите болести на нашето (пост)модерно општество. Сепак, не може да се каже дека ова е карактеристика исклучиво на Бутанците.
Повеќе или помалку, сите луѓе што живеат во рурални средини низ целиот свет, колку што е можно подалеку од урбаните центри од кои „цивилизацијата“ или модернизмот, преку силите на глобализацијата, го шири своето влијание, се вакви. На втор, подлабок поглед, се чини дека разликата постои и е опиплива. Бутан е навистина, сè уште, различен.
Важна улога во ова одиграа највисоките планини во светот – моќните Хималаи – кои, како непокорливи и неосвоиви бедеми, ги чуваа Бутанците низ вековите. Тие ги заштитуваа од сите светски настани и чуми, и на тој начин беа заобиколени од војни, колонизатори и светски кризи. Бутанците мирно се сместуваа во оддалечени планински долини и си гледаа своја работа. Тие не водеа војна едни против други, туку соработуваа. Некои ја обработуваа земјата, а номадите чуваа добиток. Тие се среќаваа и разменуваа жито и млечни производи едни со други.
Малкумина некогаш стигнале до нив, планините биле толку непроодни и тешки за патување, што никому не му било грижа за тој суров крај на светот. А оние што го правеле тоа, морале да бидат креативни. На пример, Гуру Ринпоче долетал во Бутан на крилјата на летачки тигар, со цел да ги шири новите учења на будизмот. Оваа полуисториска-полулегендарна фигура е сè уште еден од главните светци и херои на Бутанците, а секој што ќе направи поклонение на гнездата во кои спиел летачкиот тигар и на местото каде што ги оставил своите траги, може многу да придонесе за постигнување среќа.
Будизмот успеал да се прошири низ целиот Бутан, хармонично измешан со претходните шамански традиции и длабоко се вкоренил. Ова е првата од дванаесетте будистички земји каде што навистина важат некои стереотипи што ги имаме за будизмот – на пример, дека луѓето не јадат месо и се обидуваат да практикуваат ненасилство кон сите живи суштества. Лхендуп Тарчен, директорот на Националниот парк Џигме Дорџи, го потврду ова со добар пример, каде што бенгалскиот тигар беше забележан на највисоката надморска височина некогаш забележана – 4200 метри. Сепак, г-дин Тарчен признава дека тигрите никогаш не се забележани како летаат, што ја проверува неговата веродостојност, од нашиот западен, скептичен и рационален агол. Г-дин Тарчен сега ги проучува снежните леопарди – недостижни животни кои се критично загрозени насекаде освен во Бутан.
„Кога снежниот леопард коле добиток, млади јаки или овци, сточарите во Непал, Индија, Тибет го бараат сè додека не го убијат во знак на одмазда. Бутанците претпочитаат да одат кај астролог кој им кажува какви ритуали треба да направат за да ја вратат рамнотежата, и тоа е доволно. Насекаде луѓето стануваат свесни за неопходноста од заштита на животната средина само кога ќе ја изгубат. Ние традиционално сме свесни за оваа неопходност и сè уште ја имаме. Сега работиме на нејзино надградување преку модерно образование, а тоа е формулата за успех“, вели г-дин Тарчен.
https://davorrostuhar.com/hr
