Во понеделник, на 11 октомври 2021 во 19 часот во Домот на културата во Ресен ќе биде отворена изложба “Преспа во срцето” со дела на Кирил Јоновски.
Кирил Јоновски е роден во 1924 година во убавиот Претор, каде и останал да живее цел живот. Според записите на Славе Катин, Кире Јоновски живееше во Претор, а службуваше во Ресен, Асамати, Отешево од 1947 до неговото пензионирање во 1987 година. Тој црташе уметнички слики со мотиви од Преспа, а снимал и фотографии и филмски материјали како долгогодишен дописник на Македонската телевизија и на Телевизија Белград од Преспа, како и на многубројни весници и списанија.
Еден дел од неговото сликарско творештво беше уништено за време на земјотресот во Скопје во 1963 година, кое беше изложено на Изложбата на сликари аматери. Тој, во исто време е добитник на првата награда на Изложбата на слики во Ресен, а втора награда на Југословенската изложба за дијапозитиви во Самобор кај Загреб.
Кире Јоновски беше еден од организаторите и учесниците на сите манифестации што се одржуваа во Претор. Така, меѓу другото, за него посебно внимание привлекуваше традиционалната хумористична приредба „Преторска свадба“ во изведба на феријалците од Скопје и Битола. Сето тоа привлекуваше голем број туристи од Битола, Прилеп, Скопје, Ресен и други места од Република Македонија и пошироко и претставуваше своевиден културен настан за посетителите.
Кире фотографираше и ги излагаше своите дела во Детското одморалиште „Мите Богоевски“ во Претор кое работеше во рамките на организацијата за одмор и рекреација на деца и младинци „Младост“ од Скопје. Ова училиште во природа во изминатите децении било собиралиште на илјадници деца и младинци кои доаѓале на летување, зимување, екскурзии, спортски подготовки и настава во природа.
Инаку, според пишувањето на Кире Јоновски, печалбарската традиција во неговиот крај е присутна од дамнина. Нивната фамилија Судџови, сегашна Јоновци, е една од најстарите што живее во Претор со векови. Според преданијата, нивните прадедовци работеле во логистиката на царот Самуил. Како фамилија биле познати и по тоа што, уште за време на Отоманската Империја предците оделе во Цариград и биле познати бавчанџии. Неговиот дедо Димитрија зборувал девет јазици, додека неговиот татко Јаким бил во Америка во почетокот на минатиот век.
Инаку, во периодот од 1950 до 1955 година, Кирил- Кире Јоновски бил волонтерски секретар на Сојузот на културно – просветните организации на Преспанска Околија и активист на Културно- уметничкото друштво „Таше Милошевски“ од Ресен. Тој бил основач на Кино- театарот во Ресен и две години негов управник.
Туризмот беше втората љубов на Кире Јоновски. Цели дваесеттина години бил на раководни места во туризмот, меѓу кои во организациите „Преспа турист“, „Генерал турист“, „Турист Преспа“, а две години бил претседател на Одборот за уредување на островот Голем Град и за изградба на пристаништа со пловни објекти. Затоа со право се тврди дека Јоновски бил еден од иницијаторите за изградба на туристичката населба Претор.
Активностите во туризмот и во заштитата на животната средина, посебно на Преспанското Езеро и на островот Голем Град ги продолжил и по пензионирањето, учествувајќи со свои трудови на повеќе домашни и меѓународни симпозиуми.
Како туристички работник Кире Јоновски три децении, од 1967 до 1997 година членувал во раководството на Туристичкиот сојуз на Македонија и еден мандатен период во Собранието на Туристичкиот сојуз на поранешна Југославија. Притоа бил добитник на плакета од Туристичкиот сојуз на Југославија.
Карактеристично е да се одбележи тоа што Кире Јоновски цели десет години бил постојан дописник на ТВ-Скопје и ТВ-Белград. Исто така, бил соработник и на „Танјуг“, „Нова Македонија“, „Вечер“, „Народна задруга“, „Трудбеник“, „Комунист“, „Остен“, „Туристичке новине“ и други.
Истражувајќи го родниот крај, има објавено неколку фељтони за историјата на Преспа во весникот „Нова Македонија“. Автор е на на документарен ТВ-филм за островот Голем Град.
Како голем познавач и хроничар на родната Преспа тој ја подготви публикацијата „Преспа“ Оваа книга е значајно и трајно дело за Преспа. Таа е исполнета со бројни фотографии од неговиот фото-фонд, а е издание на „Генерал импекс“ од Скопје, 2000, 1-192.
Публикацијата „Преспа“ е посветена на Преспа и нејзиниот историски развој, на Преспанското Езеро, на островот Голем Град и во целина на културно-историското наследство на Преспа.
